Stamboom de Vries-Bouma, Eikenaar-Brienesse

Harm Smeding legt de voorhamer neer

Een eeuwenoud smidsbedrijf verdwijnt uit de Zuiderbuurt

DRACHTEN. - "It falt myb man swier", zet de 74-jarige mevrouw Smeding.
"Forline wike sei er noch: dit is it lètste sikje izer dat ik biwurkje. Mar it
moast der dochs van komme, hy is oer de sawntich en de bern sitte der al lange
jierren efteroan, dat er ophalde sil."

Beneden klinkt het geraas van de slopershamers, die de voorgevel wegbreken, de
vroegere smederij is al niet meer te herkennen. Alle machines zijn verdwenen, de
zwaar berookte muur laat zien waar het vuur kort geleden nog brandde en hier en
daar staat een vergeten stuk gereedschap.

De smederij van de heer Harm Smeding is al verleden tijd en daarmee is een eind
gekomen aan een bedrijf, dat al enkele eeuwen van vader op zoon is over gegaan.
De huidige eigenaar heeft geen opvolgers en het pand, dat al die tijd een
herinnering is geweest aan oud-Drachten, herbergt straks na een grondige
verbouwing een ander bedrijf.

Smedings deden hun naam alle eer aan

De Smedings zijn honderden jaren honkvast geweest en met de laatste smid in de
familie is dat eveneens het geval. Hij houdt er mee op, maar hij blijft op
de zelfde plaats wonen boven de nieuwe zaak, want hij wil z'n leven blijven op
de plaats waar hij geboren is. Daar woonde zijn vader, zijn grootvader en naar
alle waarschijnlijkheid ook zijn overgrootvader. Hoe het echter voor 1811 is
geweest laat zich alleen maar raden, want bij dat jaartal houdt de overlevering
op, terwijl oude akten uit de burgelijke stand ook geen uitkomst kunnen brengen.

De vader van de huidige Smeding, Tjeerd Smeding, heeft zijn hele leven in het
pand aan de Zuiderbuurt gewerkt en gewoond, zijn grootvader Engbert Gosses
Smeding eveneens en van diens vader is de verklaring in 1812, dat zijn smederij
"sinds onheugelijke tijden" gevestigd is geweest. In dat jaar moesten n.l. de
Drachtster Industriëlen op het gemeentehuis inlichtingen over hun bedrijf geven
en Engbert Gosses wist zich blijkens de in het gedenkboek Smellingeraland
afgedrukte lijst niet meer te herinneren, wanneer het bedrijf werd opgericht.

Honderd en vijftig jaren hebben de Smedings dus in elk geval in de Zuiderbuurt
een smederij gehad, maar als in 1812 al van onheugelijke tijden werd gesproken
mag men ook rustig aannemen, dat het meer dan twee honderd jaar en waarschijnlijk
wel meer zal zijn geweest.

Engbert Gosses was het ook die in de tijd van Napoleon de achternaam Smeding aannam.

Tot aan april 1958 hebben de nakomelingen die naar dus eer aangedaan en de laatste
smid heeft het zo lang mogelijk volgehouden omdat het hem zwaar viel om de smidse te
verlaten. Met zijn vrouw is dat ook het geval.

De gezelligheid is weg, zegt ze met iets van weemoed in haar stem. Nu komen de
mensen elke dag vragen of het al klaar is, maar vroeger... En ze begint te
vertellen uit de tijd zo'n vijftig jaar geleden toen Drachten bestond uit
Zuiderbuurt tot aan de katholieke kraamkliniek, de Noorderbuurt tot aan de garage
Lammers, het Moleneind tot aan de gasfabriek en de Kaden tot de Waerme Hoeke.
Dat was Drachten en de paar duizend mensen kenden elkaar allemaal.

In de winter kwamen ze rond het warme vuur in de smederij staatn en trokken om
beurten aan de blaasbalg.
 "Witte Jo hwer't se altiten it earst oer praten?" vraagt mevrouw Smeding.
"Earst oer de polityk, dan oer de godstjinst en letter op 'e joun waerden der
allinne noch mar bakken forteld."

"wy hawwe de oergang van Drachten yn syn gehiel meimakke," zegt de heer Smeding.
In 1918 na de eerste wereldoorlog is het eigenlijk al begonnen, toen werden de
eerste nieuwe straten aangelegd.

Het straatbeeld onderging ook drastische veranderen, de stoep voor de smederij
werd trottoir, een gedeelte van de smidse werd winkel (daarin is nu de firma
Jacobi gevestigd), de paarden die vroeger tot bijna midden op de weg aan palen
waren gebonden om beslagen te worden, mochten daar niet meer staan en in 1911
brak de huidige eigenaar het pand af en liet er de nieuwe smederij zetten.

En wat is er in het vak niet allemaal veranderd! Hoefijzers, ornamenten op
deuren, e.d. grafhekken alles werd met de hand gemaakt, terwijl dat nu allemaal
massawerk is geworden.

"Hy hat hiel Drachten sahwat bismeid" zegt mevrouw Smeding en nu noemt ze een heel
rijtje aannemers en timmerlieden waarvoor haar man al het ijzerwek voor de
nieuwbouw met de hand heeft gemaakt, tot zelfs de muurzijzers.