Stamboom de Vries-Bouma, Eikenaar-Brienesse

Facebook

Zoeken

Taco
Startpagina
Vrienden zoeken
Vriendschapsverzoeken
Chatberichten
Meldingen
Accountinstellingen

Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina
Startpagina
Berichten
Recensies
Foto’s
Info
Community
Een pagina maken

Vind ik leuk
Volgend
Delen
Meer
Groep bezoeken
Bericht versturen
Community
5,0
CommunityAlles weergeven
Icon of invite friends to like the lage
Je vrienden uitnodigen om deze pagina leuk te vinden
Highlights info row image
5.095 personen vinden dit leuk
Highlights info row image
5.008 mensen volgen dit
Icon denoting friends who like the page
Henk van der Wal en 17 andere vrienden vinden dit leuk

InfoAlles bekijken
Highlights info row image
0621425259
Highlights info row image
Geeft doorgaans antwoord binnen een uur
Bericht sturen
Highlights info row image
www.ouddrachten.nl
Highlights info row image
Community
Highlights info row image
Bewerkingen voorstellen
Teamleden

Andries Pieterson
Gerelateerde pagina's

Vind ik leuk
Dierenambulance Zuid Oost Friesland
Non-profitorganisatie

Vind ik leuk
112Drachten
Media-/nieuwsbedrijf

Vind ik leuk
Smallingerlands Belang
Politieke partij
Pagina's die deze pagina leuk vindt

Vind ik leuk
Drachten

Vind ik leuk
ColdCaseTresoar

Vind ik leuk
Je bent een echte Drachtster als
Nederlands · English (US) · Frysk · Español · Português (Brasil)
Privacy · Gebruiksvoorwaarden · Adverteren · Jouw advertentievoorkeuren · Cookies ·
Meer
Facebook © 2018

Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina
22 november 2016 ·
‎Douwe de Graaf‎ schrijft:..

Paradijsvogels en zwarte kraaien – Deel I.
Jan van Salen - Hendrik Polstra (‘Stoarm en Unwaar’) - Evert ‘Pierewiet’van den Brug - Jan de Roos. (zie foto's beneden)

In de goede?, oude tijden zwierven troubadours door onze streken. Deze muzikanten, die zichzelf ondersteunden met gezang, brachten van oudsher het nieuws. Radio en TV bestonden nog niet, kranten werden alleen gekocht en gelezen door de meer draagkrachtigen.
De liederen waren divers van inhoud, het varieerde van een ‘meezingbaar’ gezellig mopje, een liefdesverhaal, een bijzondere of afschuwelijke gebeurtenis (bijv. de ondergang van de Titanic), oorlogen, veldslagen of een moordverhaal.
Op bruiloften werden de muzikanten ingehuurd om de feestvreugde te verhogen. Maar ze trokken ook door de buurt om zo een zakcent te verdienen. Een aantal kochten van lokale dichters gedrukte boekwerkjes of losse vellen met daarop de tekst om dezen na het zingen te verkopen.
Deze liederen werden tijdens eentonig werk (bij de vervening, stapelen van de turven, bij het vlasbraken en het eekschilen), op markten, jaarmarkten, kermissen en aan huis gezongen. Het was heel gewoon dat in de schemering, bijvoorbeeld zittend op een regenwaterbak, door een bewoner een lied ten gehore werd gebracht. Was de zanger(es) goed dan liep de buurt uit om het aan te horen.

Vooral de moordverhalen waren erg in trek. Was er ergens een moord gepleegd, dan gingen lokale ‘songwriters’ (bijv. een zekere Vlieg die op de Haar bij Marum woonde) aan de slag om een pakkende tekst op een al bestaande melodie te maken. Als voorbeeld hieronder het lied over de moord in de Surhuizumermieden door Andries van der Veen en Bauke Oldenburger in 1909, op de wijs van ’Achter in het stille klooster’.

Vrienden, kom eens even luisteren
Luister naar mijn droevig lied
Van wat ik je ga verhalen
Surhuizum, daar is het geschied

Niet ver van de oude toren
Met zijn kerkgebouw eraan
Woonde Hoekstra met zijn huisvrouw
Jantje Postma was haar naam

Het was op een vroege morgen
Het was in de maand van mei
Hoekstra ging zijn koeien melken
Dagelijks werkte hij met vlijt

Van het melken thuisgekomen
Schrik niet, oh, als men het hoort
Lag zijn huisvrouw Jantje Postma
Bijna ja, geheel vermoord

Over neus en hals gesneden
En een gat was in haar hoofd
Met een bijl was zij geslagen
Van haar leven schoon beroofd
Andries van der Veen geheten
Was een flinke slanke vent
Bauke Oldenburger heet de ander
De moord is reeds genoeg bekend

Andries en zijn oude vader
Zij woonden in een hut van leem
Zijn moeder is gestorven in lompen
Zo bracht men het lijk naar het kerkhof heen

Beide vrijgezelle jonge lieden
Ze werden in armoe groot gebracht
Ze werden in arrest genomen
En naar Buitenpost gebracht

Beiden zijn ze nu gevangen
En zitten in een donk’ren cel
Waar zij hun straf af moeten wachten
Zo wordt deze aard voor hen een hel
Veel van deze noordelijke straatzangers kwamen uit de Friese Wouden, meestal waren ze uit armoede, werkloosheid en slechte sociale omstandigheden gedwongen zich op deze manier van een inkomen te voorzien. Vooral tijdens de crisisjaren waren er veel straatzangers.
Het hoogtepunt van de liederen was echter rond 1900; een eeuw later het straatzangen bijna geheel verdwenen. Jan de Roos zei het al in 1960: ’Net ien sjongt meer’.

Laten we eens een paar troubadours nader bekijken, wat voor mensen waren dit: paradijsvogels of zwarte kraaien?

Jan van Salen.
Jan van Salen was een straatmuzikant die spelend op zijn harmonica onder begeleiding van zijn gezang de mensen in Friesland en Drenthe vermaakte. Spelen kon hij nauwelijks; zijn zangkunst was ook niet veel bijzonders.
Jan had zich gespecialiseerd in moordliederen, waarin gruwelijke moorden op rijm en muziek waren gezet. De liederen kocht hij bij Vlieg op de Haar. Voor Jan was het belangrijk om binnen een paar dagen een lied klaar te hebben om zo de concurrentie voor te zijn. De liedjes op papier gezet, verkocht hij voor twee cent per blaadje.
Jan van Salen was geboren in Leeuwarden in 1843 als zoon van de ongehuwde Anna van Salen, naar verluidt een dame van verdachte zeden. Hij trouwde in 1871 met Anna Zeilstra (*1841) uit Echten. Anna overleed in 1887 toen Jan en Anna zestien jaar getrouwd waren. Jan had, wegens huwelijksproblemen, zijn vrouw al eerder verlaten. Het schijnt dat Jan daarna aan lager wal is geraakt.
Jan was een klein mager mannetje dat eruit zag als een zwerver, met een versleten jas, schoenen en pet. Zijn verdiende geld ging op aan sterke drank, hij was meestal dronken. Kwaadaardig was hij niet, hij was niemand tot last.
Waar hij zich ‘s nachts ophield wist niemand. Men dacht dat hij in de buitenlucht sliep; in Rottevalle scheen hij een soort onderkomen gehad te hebben.
Bij Surhuisterveen, op de Omloopsterheide, had Hiske Land-Hoeksma (1841-1909) een stille kroeg. Jan dronk daar vaak een paar borrels. Toen hij daar weer eens zijn dorst wilde lessen en Hiske hem de eerste borrel voorzette, mompelde Jan ’Hiske, ik vrees…’, verder kwam hij niet. Bij de tweede, derde en vierde borrel sprak hij dezelfde vrees uit. Toen Hiske hem bij de vijfde borrel vroeg waarvoor hij vreesde, sprak Jan de woorden ‘Hiske ik vrees dat ik geen geld bij me heb’.
Jan van Salen is raar aan zijn eind gekomen. Op zaterdagmiddag 2 november 1912 liep hij, waarschijnlijk zwaar onder invloed, bij Nijega op de rijbaan van de tram van Drachten naar Veenwouden. Hij had geen rekening gehouden met de dienstregeling; de machinist had nog uit alle macht geremd maar kon een ongeluk niet meer voorkomen. Bij het ongeluk werden zijn beide benen afgereden. Jan overleed ter plaatse.

Hendrik Polstra, alias Stoarm en Unwaar.
Henrik, geboren in 1877, was in 1901 getrouwde met Wytske Jongsma, geboren in 1878 in Surhuisterveen. Het echtpaar leefden een zwervend bestaan. Ze wooonden in een woonarkje, eerst in Boornbergum, daarna in Drachten en later in Kortehemmen. Toen het arkje te vervallen was, kregen ze rond 1920 woonruimte in de pasgebouwde Zuiderforten, op het ‘fuottenein’ van de Zuiderdwarsvaart. Ze woonden verder nog in de ‘Sûkereifabryk’ en naast de Marrwyk aan de Noorderdwarsvaart.
In de crisistijd wilde Hendrik niet stempelen, ook trok hem de Werkverschaffing niet aan. Hij deed allerlei los werk, koeien verweiden, bezems maken, sloten ‘hekkelje’, hooien, hij pakte alles aan. Hij tikte een oud buikorgeltje op de kop en liep al spelend van huis naar huis en haalde zo wat kleingeld op. Toen het buikorgeltje kapot was en niet meer te repareren, schafte hij zich een pathefoon aan die hij met een band om zijn nek droeg. Wilde je een lied tegen betaling van een paar centen horen, dan draaide hij aan de slinger en kon je de plaat beluisteren. Zijn repertoire was het duo Hoffman en Willie Derby of zoals hij het zei: ‘Willie der by’.
Na de crisistijd was het gedaan met Hendrik als muzikant, hij werd los arbeider.
Een van de verklaringen van zijn bijnaam ‘stoarm en ûnwaar’ is dat als men hem vroeg wat voor weer er kwam, hij steevast zei: ‘stoarm en ûnwaar’
Hendrik overleed in 1959, zijn vrouw Wietse in 1965.

Evert van den Brug, alias Evert Pierewiet.
Evert ’Pierewiet’ was een bescheiden man. Als je hem tegenkwam met zijn oude viool onder de arm, groette hij je met een vriendelijke knik. Tijdens de crisisjaren voor de oorlog was hij straatmuzikant met een viool als instrument. Zodra hij het pad naar een woning opliep, zette hij onder het lopen de viool alvast onder zijn kin zodat hij, als hij bij de deur aankwam, direct met zijn serenade kon begonnen.
Werd de deur opengedaan, dan fiedelde Evert nog een paar seconden door, stopte en hield zonder wat te zeggen zijn hand op om zijn loon voor het vioolspel te ontvangen.
Als hij een botsen, een stuiver, of soms een dubbeltje ontvangen had, vertrok hij met een vriendelijk ’dank u wel’.
Helaas was zijn muzikale studie blijven steken bij het instuderen van het eerste couplet van slechts één lied: het lied over de Zuid-Afrikaanse soldaat Jan Pierewiet.

Jan Pierewiet
Jan Pierewiet
Jan eeuwig soldaat
Hij kuste, hij kuste
De meisjes op straat.

Evert was dus in die tijd een collega van Hendrik ’Stoarm’ en ‘Peije Rasp’.
In 1926 trouwde Evert met Geertje Wouda, geboren in 1893. Voordat Evert met Geertje trouwde was Evert los arbeider. Hij nam alles aan waarmee hij een paar centen kon verdienen. Op het ene moment werkte hij bij een boer, het andere moment was hij houthakker. Ook was hij niet te beroerd om met een kist vol klein huishoudelijke handelswaar zoals veters, knijpers, vegers en boenders langs de deur uit te venten. In de crisistijd liepen zijn inkomsten terug, want de mensen hadden niet veel te besteden. Ook de boeren verkeerden niet in de mogelijkheid om voldoende werk te verschaffen. Op de een of andere manier was het Evert gelukt een oude viool op de kop te tikken. Vanaf een oude grammofoonplaat leerde hij zichzelf Jan Pierewiet spelen. Door slechts één refrein te leren was hij in staat de studietijd te beperken en snel in staat om voor zijn publiek op te treden.
En zo trok Evert met zijn viool door Drachten met het door hem bekend geworden lied.

Om de verdiensten aan te vullen, was hij naast vioolspeler ook een befaamd ‘nijjierropper’. Vanaf de eerste dag van het jaar tot ver in juli ging hij langs de deuren om een ieder een gelukkig Nieuwjaar toe te wensen. Voor dit doel had hij een kaartje waarop de nieuwjaarswens was gedrukt. De werkwijze was eenvoudig. Hij meldde zich uiterst beleefd met de pet in de hand aan de deur. Als iemand opendeed, stak hij het kaartje naar voren zonder het echter los te laten. Na inspectie van het wenskaartje door diegene die op deze manier de beste wensen ontving, verwachtte hij een kleine donatie. Voor de gift, zelfs als hij niets kreeg, bedankte hij nederig en beleefd.
Na de Tweede Wereldoorlog werd voor het gezin de situatie zodanig beter dat Evert- hij liep al tegen de vijftig- als vioolspeler en nijjierropper kon ophouden. Er was voldoende werk voor een los werkman die de handen uit de mouwen wilde steken.
Evert was een uitstekende amateurvisser; hij had zich vooral bekwaamd in het ’snoekjeie’, snoekvissen. Zijn geliefde plek was de ’Marrewyk’ of een andere plaats waar hij gemakkelijk met zijn hengel, met als aas een voorntje of een kikkertje, langs het water kon lopen.
Evert overleed in 1969, zijn vrouw Geertje in 1971.

Jan de Roos.
Jan de Roos, geboren in Ureterp op 23 nov. 1896 in een gezin van acht kinderen, was een bijzondere straatzanger; hij hield er een eigen stijl op na.
Op de lagere school was hij een ‘trage’ leerling. Na de lagere school was hij boerenarbeider, maar door zijn geringe werklust werd hij vaak ontslagen en zwierf zo van boer tot boer. Ook heeft hij nog in de scheepsbouw gewerkt, maar ook dat was geen succes. Toen hij in Drenthe in de turfstekerij werkte, begon hij onder het werk te zingen, vooral Verdi en Beethoven zoals hij zelf zei. Hij ontdekte dat hij met zingen goed geld kon verdienen, vooral als hij er een hele act van maakte. Zijn teksten waren onverstaanbaar, vooral door de lange uithalen en het brommend geluid waarbij diep voorover en dan achterover boog en gevaarlijk met een wandelstok, een stuk van een zweep en later een stuk van een auto-antenne zwaaide. Zijn hoofd werd door de inspanning helemaal rood en in de mondhoeken vormde zich schuim. Een boeiend spektakel. Als het lied uit was, hij zong zo kort mogelijk, moest er betaald worden. Eerst was het stuiver, later een dubbeltje en nog later een kwartje. Als je te weinig gaf, begon hij te mopperen en woeste gebaren met zijn stok te maken, want zoals hij het uitdrukte: ‘de keunst moat betelle wurde’. Hij noemde zichzelf geen straatzager maar een ‘staatszanger’, hij was er zelf van overtuigd dat hij ’s Werelds grootste Stem’ was.
Hij was altijd in het zwart gekleed, op zijn hoofd een zwarte pet met voorop een embleem. Op zijn borst droeg hij zijn versierselen, plakkaten, oude medaiiles, zelfs merkblikjes van Unox rookworst. Zijn gebied was groot, heel Groningen, oostelijk Friesland en Drenthe. Hij trok met tram en bus van plaats naar plaats. Voor vervoer betaalde hij niet: ‘de keninginne betellet ek net, werom dan wol een echte kunstner’. Zijn middageten scharrelde hij bij elkaar door juist op dat tijdstip bij een herberg of bij bekenden aan te komen.
Jan is in 1931 getrouwd met Sieberigje Drost, ze kregen drie kinderen. Hij scheidde in 1941 van zijn vrouw en vestigde zich in Groningen.
Jan is na de oorlog voor de radio geweest, hij zei daarover: ‘by de radio kinne se net sjonge, se kreune mar wat’. In 1970 trad Jan op voor de tv in het programma De Vuist van Willem Duys. Jan was echter kort van stof, toen Duys hem vroeg wat hij ging zingen zei hij ‘Verdi, het eerste dat is het mooiste’. Als dank kreeg hij een nepmedaille van de Bambergers en een medaille met ‘Eerste prijs AVRO voetbaltoernooi’.
Jan was vaak in Drachten te vinden, vooral bij Dick Modderman waar hij een goede band mee had. Verder buiten het centrum kwam hij niet vaak, de huizen stonden te ver uit elkaar waardoor hij te ver moest lopen en daar had hij een broertje dood aan. Onder lopen kon je geen geld verdienen en je werd nog moe ook. Als hij op de Kaden was, bracht mijn broer hem op de fiets (mijn broer werkte toen bij fietsmaker Ties Klazinga) naar de dwarsvaart, zodat men daar ook kon genieten van zijn optreden.
Toen hij op leeftijd raakte, ging het reizen hem steeds slechter af, hij beperkte zich tot de stad Groningen. In 1979 werd hij voor de tweede keer in het Academisch Ziekenhuis opgenomen. Maar Jan werd niet meer beter, hij overleed op 13 december 1979 op 83-jarige leeftijd. Jan werd uit armoede door het Leger des Heils in Ureterp begraven. Wat blijft zijn de kostelijke optredens, zijn bijzondere uitspraken en de anekdotes rond zijn persoon: dierbare herinneringen.
Of hij gek was of alleen maar slim en alles toneelspel, we weten het niet. Maar het was een troubadour zonder weerga.
Wordt vervolgd.
foto van Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina.
Leuk
Meer reacties weergeven
Opmerking plaatsen
Delen
Relevantste
55Jij, Geertje Vergonet-Boshuijer, Gjalt Gaikema en 52 anderen
2 keer gedeeld
17 opmerkingen
Opmerkingen
Taco de Vries

Schrijf een opmerking...
Piet Hut
Piet Hut Weer een schitterend stukje Douwe.
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Syb Rozendal
Syb Rozendal Wat mooi beschreven, geweldig, Jan de Roos kwam vroeger wel bij ons op de Oudeweg, ipv medailles prikten we hem wel yoghurtdoppen op zn jas. Ons heit zei altijd dat hij stinkend rijk was ...... niet dus haha
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Jacob van der Veen
Jacob van der Veen Prachtige verhalen Douwe, geweldig ook, al die Friese bijnamen, Mijn moeder kende ze ook allemaal, alleen ik snapte niet waarom ze de melkboer Onne Nul noemden, zijn kinderen hadden immers een hele ander achternaam !
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Fogel van der Veen
Fogel van der Veen Wat een schitterend verhaal Douwe; met genoegen gelezen. Jan de Roos zong ook bij ons op het schoolplein. (Ulo rehoboth) Wij luisterden dan al hangend uit de ramen naar hem. Wat een tijden ook.
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Eeltje van der Brug
Eeltje van der Brug Jan de Roos is inderdaad onvergetelijk ik herinner me dat hij bij ons voor de deur een hele tijd heeft staan schelden omdat we volgens hem niet genoeg gaven
1
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j · Bewerkt
Syta Steendam
Syta Steendam Jan de Roos, ach ik zie hem weer zo voor me staan. We lachten dan om hem, als kind, en dan werd hij erg boos...sloeg met die lange stok naar ons. Ik heb boeken van Douwe..
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Wieger Van der Walle
Wieger Van der Walle 'k Kan me nog herinneren, dat-ie met z'n stok stond te zwaaien, wanneer hij werd "uitgescholden met "Jan de Roos hat in pûkel op'e noas"
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Harm Gaikema
Harm Gaikema Schitterend verhaal Douwe! Ik herinner me Jan Roos nog gied, als wd uit school kwamen aan de Dwarsvaart stond hij te zingen en met zn stok te zwaaien. Memiries om nooit te vergeten.
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Doetie Bos
Doetie Bos Het brengt de oude glorie weer even tot leven
Zo mooi dan kan ik even wegdromen
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Sjoerd de Roos
Sjoerd de Roos Jan de Roos was hele verre familie van me, maar daar is niet iedereen in de familie trots op 😊
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Martin Pelgrim
Martin Pelgrim Stoarm en unwaar. De enige in onze familie die ooit beroemd is geworden :D
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Margreet van der Molen
Margreet van der Molen Jan de Roos heb ik als kind gekend. We waren doodsbang voor 'm want hij rende achter ons aan, zwaaiend met zijn stok.
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
2 antwoorden
Jacob van der Veen
Jacob van der Veen Jan... was altijd in de buurt
Beheren
foto van Jacob van der Veen.
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Lieuwe Velzing
Lieuwe Velzing Met Cees van Boekel.
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Jacob van der Veen
Jacob van der Veen Jan in de buurt
Beheren
foto van Jacob van der Veen.
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Jacob van der Veen
Jacob van der Veen j de Roos
Beheren
foto van Jacob van der Veen.
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Aukje Van Der Linden Kingma
Aukje Van Der Linden Kingma Geweldig die verhalen! Genieten.
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j

Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina heeft een groep gedeeld.
22 februari ·
Op 20 maart 2013 heb ik deze pagina gestart met de bedoeling zoveel mogelijk foto's van plekjes uit het oude Drachten tevoorschijn te laten komen. De laatste 3 weken waren er hier problemen mbt het plaatsen van foto's. Hierop ben ik wat aan het knutselen gegaan en ben een groep begonnen. Ik bemerkte dat een groep veel meer mogelijkheden heeft dan een gewone pagina. Zo zijn geplaatste foto's meteen zichtbaar voor de leden, kan je foto-albums maken en is er een veel betere zoek...
Meer weergeven
Drachten, terug in de tijd
2.276 leden
foto van Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina.
checkmarkLid geworden
Piet Hut
Richtsje Froukje Veenstra
Corrie Mulder
Geertje Vergonet-Boshuijer
Leuk
Meer reacties weergeven
Opmerking plaatsen
Delen
Relevantste
27Jij, Ciska Bijma en 25 anderen
Opmerkingen
Taco de Vries

Schrijf een opmerking...
Harm Vanderheide
Harm Vanderheide Bij deze zou ik mij graag aanmelden, kan dat via dit item ???
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 17 w
Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina
Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina gewoon aanklikken en dan kom je op die pagina en klikt op lid worden
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 17 w
Meer antwoorden weergeven

Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina heeft een groep gedeeld.
18 juni om 09:40 ·
Op deze pagina kunnen geen foto's meer worden geplaatst. Na bijna 5 jaar ben ik hier gestopt. De pagina blijft wel gewoon bestaan. Vanaf nu kan je terecht in mijn nieuwe groep waar veel meer mogelijk is en je bijdrage meteen zichtbaar is. Klik op deze link en meld je aan als lid (dit kan soms even duren).
https://www.facebook.com/groups/2019417448299585/?ref=pages_groups_card&source_id=360519940727551
Drachten, terug in de tijd
2.276 leden
foto van Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina.
checkmarkLid geworden
Piet Hut
Richtsje Froukje Veenstra
Corrie Mulder
Geertje Vergonet-Boshuijer
Leuk
Meer reacties weergeven
Opmerking plaatsen
Delen
44
Opmerkingen
Taco de Vries

Schrijf een opmerking...

Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina heeft een groep gedeeld.
12 juni om 21:36 ·
Op deze pagina kunnen geen foto's meer worden geplaatst. Na bijna 5 jaar ben ik hier gestopt. De pagina blijft wel gewoon bestaan. Vanaf nu kan je terecht in mijn nieuwe groep waar veel meer mogelijk is en je bijdrage meteen zichtbaar is. Klik op deze link en meld je aan als lid (dit kan soms even duren).
https://www.facebook.com/groups/2019417448299585/?ref=pages_groups_card&source_id=360519940727551
Drachten, terug in de tijd
2.276 leden
foto van Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina.
checkmarkLid geworden
Piet Hut
Richtsje Froukje Veenstra
Corrie Mulder
Geertje Vergonet-Boshuijer
Leuk
Meer reacties weergeven
Opmerking plaatsen
Delen
11
Opmerkingen
Taco de Vries

Schrijf een opmerking...

Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina heeft een groep gedeeld.
2 juni om 11:06 ·
Op deze pagina kunnen geen foto's meer worden geplaatst. Na bijna 5 jaar ben ik hier gestopt. De pagina blijft wel gewoon bestaan. Vanaf nu kan je terecht in mijn nieuwe groep waar veel meer mogelijk is en je bijdrage meteen zichtbaar is. Klik op deze link en meld je aan als lid (dit kan soms even duren).
https://www.facebook.com/groups/2019417448299585/?ref=pages_groups_card&source_id=360519940727551
Drachten, terug in de tijd
2.276 leden
foto van Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina.
checkmarkLid geworden
Piet Hut
Richtsje Froukje Veenstra
Corrie Mulder
Geertje Vergonet-Boshuijer
Leuk
Meer reacties weergeven
Opmerking plaatsen
Delen

Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina heeft een groep gedeeld.
24 mei om 14:41 ·
Op deze pagina kunnen geen foto's meer worden geplaatst. Na bijna 5 jaar ben ik hier gestopt. De pagina blijft wel gewoon bestaan. Vanaf nu kan je terecht in mijn nieuwe groep waar veel meer mogelijk is en je bijdrage meteen zichtbaar is. Klik op deze link en meld je aan als lid (dit kan soms even duren).
https://www.facebook.com/groups/2019417448299585/?ref=pages_groups_card&source_id=360519940727551
Drachten, terug in de tijd
2.276 leden
foto van Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina.
checkmarkLid geworden
Piet Hut
Richtsje Froukje Veenstra
Corrie Mulder
Geertje Vergonet-Boshuijer
Leuk
Meer reacties weergeven
Opmerking plaatsen
Delen

Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina heeft een groep gedeeld.
20 mei ·
Op deze pagina kunnen geen foto's meer worden geplaatst. Na bijna 5 jaar ben ik hier gestopt. De pagina blijft wel gewoon bestaan. Vanaf nu kan je terecht in mijn nieuwe groep waar veel meer mogelijk is en je bijdrage meteen zichtbaar is. Klik op deze link en meld je aan als lid (dit kan soms even duren).
https://www.facebook.com/groups/2019417448299585/?ref=pages_groups_card&source_id=360519940727551
Drachten, terug in de tijd
2.276 leden
foto van Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina.
checkmarkLid geworden
Piet Hut
Richtsje Froukje Veenstra
Corrie Mulder
Geertje Vergonet-Boshuijer
Leuk
Meer reacties weergeven
Opmerking plaatsen
Delen
22
Opmerkingen
Taco de Vries

Schrijf een opmerking...

Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina heeft een groep gedeeld.
15 mei ·
Op deze pagina kunnen geen foto's meer worden geplaatst. Na bijna 5 jaar ben ik hier gestopt. De pagina blijft wel gewoon bestaan. Vanaf nu kan je terecht in mijn nieuwe groep waar veel meer mogelijk is en je bijdrage meteen zichtbaar is. Klik op deze link en meld je aan als lid (dit kan soms even duren).
https://www.facebook.com/groups/2019417448299585/?ref=pages_groups_card&source_id=360519940727551
Drachten, terug in de tijd
2.276 leden
foto van Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina.
checkmarkLid geworden
Piet Hut
Richtsje Froukje Veenstra
Corrie Mulder
Geertje Vergonet-Boshuijer
Leuk
Meer reacties weergeven
Opmerking plaatsen
Delen
Meer weergeven
Chat (8)
Sluiten

Drachten, terug in de tijd oud archiefpagina
Pagina leuk gevonden · 22 november 2016 ·

‎Douwe de Graaf‎ schrijft:..

Paradijsvogels en zwarte kraaien – Deel I.
Jan van Salen - Hendrik Polstra (‘Stoarm en Unwaar’) - Evert ‘Pierewiet’van den Brug - Jan de Roos. (zie foto's beneden)

In de goede?, oude tijden zwierven troubadours door onze streken. Deze muzikanten, die zichzelf ondersteunden met gezang, brachten van oudsher het nieuws. Radio en TV bestonden nog niet, kranten werden alleen gekocht en gelezen door de meer draagkrachtigen.
De liederen waren divers van inhoud, het varieerde van een ‘meezingbaar’ gezellig mopje, een liefdesverhaal, een bijzondere of afschuwelijke gebeurtenis (bijv. de ondergang van de Titanic), oorlogen, veldslagen of een moordverhaal.
Op bruiloften werden de muzikanten ingehuurd om de feestvreugde te verhogen. Maar ze trokken ook door de buurt om zo een zakcent te verdienen. Een aantal kochten van lokale dichters gedrukte boekwerkjes of losse vellen met daarop de tekst om dezen na het zingen te verkopen.
Deze liederen werden tijdens eentonig werk (bij de vervening, stapelen van de turven, bij het vlasbraken en het eekschilen), op markten, jaarmarkten, kermissen en aan huis gezongen. Het was heel gewoon dat in de schemering, bijvoorbeeld zittend op een regenwaterbak, door een bewoner een lied ten gehore werd gebracht. Was de zanger(es) goed dan liep de buurt uit om het aan te horen.

Vooral de moordverhalen waren erg in trek. Was er ergens een moord gepleegd, dan gingen lokale ‘songwriters’ (bijv. een zekere Vlieg die op de Haar bij Marum woonde) aan de slag om een pakkende tekst op een al bestaande melodie te maken. Als voorbeeld hieronder het lied over de moord in de Surhuizumermieden door Andries van der Veen en Bauke Oldenburger in 1909, op de wijs van ’Achter in het stille klooster’.

Vrienden, kom eens even luisteren
Luister naar mijn droevig lied
Van wat ik je ga verhalen
Surhuizum, daar is het geschied

Niet ver van de oude toren
Met zijn kerkgebouw eraan
Woonde Hoekstra met zijn huisvrouw
Jantje Postma was haar naam

Het was op een vroege morgen
Het was in de maand van mei
Hoekstra ging zijn koeien melken
Dagelijks werkte hij met vlijt

Van het melken thuisgekomen
Schrik niet, oh, als men het hoort
Lag zijn huisvrouw Jantje Postma
Bijna ja, geheel vermoord

Over neus en hals gesneden
En een gat was in haar hoofd
Met een bijl was zij geslagen
Van haar leven schoon beroofd
Andries van der Veen geheten
Was een flinke slanke vent
Bauke Oldenburger heet de ander
De moord is reeds genoeg bekend

Andries en zijn oude vader
Zij woonden in een hut van leem
Zijn moeder is gestorven in lompen
Zo bracht men het lijk naar het kerkhof heen

Beide vrijgezelle jonge lieden
Ze werden in armoe groot gebracht
Ze werden in arrest genomen
En naar Buitenpost gebracht

Beiden zijn ze nu gevangen
En zitten in een donk’ren cel
Waar zij hun straf af moeten wachten
Zo wordt deze aard voor hen een hel
Veel van deze noordelijke straatzangers kwamen uit de Friese Wouden, meestal waren ze uit armoede, werkloosheid en slechte sociale omstandigheden gedwongen zich op deze manier van een inkomen te voorzien. Vooral tijdens de crisisjaren waren er veel straatzangers.
Het hoogtepunt van de liederen was echter rond 1900; een eeuw later het straatzangen bijna geheel verdwenen. Jan de Roos zei het al in 1960: ’Net ien sjongt meer’.

Laten we eens een paar troubadours nader bekijken, wat voor mensen waren dit: paradijsvogels of zwarte kraaien?

Jan van Salen.
Jan van Salen was een straatmuzikant die spelend op zijn harmonica onder begeleiding van zijn gezang de mensen in Friesland en Drenthe vermaakte. Spelen kon hij nauwelijks; zijn zangkunst was ook niet veel bijzonders.
Jan had zich gespecialiseerd in moordliederen, waarin gruwelijke moorden op rijm en muziek waren gezet. De liederen kocht hij bij Vlieg op de Haar. Voor Jan was het belangrijk om binnen een paar dagen een lied klaar te hebben om zo de concurrentie voor te zijn. De liedjes op papier gezet, verkocht hij voor twee cent per blaadje.
Jan van Salen was geboren in Leeuwarden in 1843 als zoon van de ongehuwde Anna van Salen, naar verluidt een dame van verdachte zeden. Hij trouwde in 1871 met Anna Zeilstra (*1841) uit Echten. Anna overleed in 1887 toen Jan en Anna zestien jaar getrouwd waren. Jan had, wegens huwelijksproblemen, zijn vrouw al eerder verlaten. Het schijnt dat Jan daarna aan lager wal is geraakt.
Jan was een klein mager mannetje dat eruit zag als een zwerver, met een versleten jas, schoenen en pet. Zijn verdiende geld ging op aan sterke drank, hij was meestal dronken. Kwaadaardig was hij niet, hij was niemand tot last.
Waar hij zich ‘s nachts ophield wist niemand. Men dacht dat hij in de buitenlucht sliep; in Rottevalle scheen hij een soort onderkomen gehad te hebben.
Bij Surhuisterveen, op de Omloopsterheide, had Hiske Land-Hoeksma (1841-1909) een stille kroeg. Jan dronk daar vaak een paar borrels. Toen hij daar weer eens zijn dorst wilde lessen en Hiske hem de eerste borrel voorzette, mompelde Jan ’Hiske, ik vrees…’, verder kwam hij niet. Bij de tweede, derde en vierde borrel sprak hij dezelfde vrees uit. Toen Hiske hem bij de vijfde borrel vroeg waarvoor hij vreesde, sprak Jan de woorden ‘Hiske ik vrees dat ik geen geld bij me heb’.
Jan van Salen is raar aan zijn eind gekomen. Op zaterdagmiddag 2 november 1912 liep hij, waarschijnlijk zwaar onder invloed, bij Nijega op de rijbaan van de tram van Drachten naar Veenwouden. Hij had geen rekening gehouden met de dienstregeling; de machinist had nog uit alle macht geremd maar kon een ongeluk niet meer voorkomen. Bij het ongeluk werden zijn beide benen afgereden. Jan overleed ter plaatse.

Hendrik Polstra, alias Stoarm en Unwaar.
Henrik, geboren in 1877, was in 1901 getrouwde met Wytske Jongsma, geboren in 1878 in Surhuisterveen. Het echtpaar leefden een zwervend bestaan. Ze wooonden in een woonarkje, eerst in Boornbergum, daarna in Drachten en later in Kortehemmen. Toen het arkje te vervallen was, kregen ze rond 1920 woonruimte in de pasgebouwde Zuiderforten, op het ‘fuottenein’ van de Zuiderdwarsvaart. Ze woonden verder nog in de ‘Sûkereifabryk’ en naast de Marrwyk aan de Noorderdwarsvaart.
In de crisistijd wilde Hendrik niet stempelen, ook trok hem de Werkverschaffing niet aan. Hij deed allerlei los werk, koeien verweiden, bezems maken, sloten ‘hekkelje’, hooien, hij pakte alles aan. Hij tikte een oud buikorgeltje op de kop en liep al spelend van huis naar huis en haalde zo wat kleingeld op. Toen het buikorgeltje kapot was en niet meer te repareren, schafte hij zich een pathefoon aan die hij met een band om zijn nek droeg. Wilde je een lied tegen betaling van een paar centen horen, dan draaide hij aan de slinger en kon je de plaat beluisteren. Zijn repertoire was het duo Hoffman en Willie Derby of zoals hij het zei: ‘Willie der by’.
Na de crisistijd was het gedaan met Hendrik als muzikant, hij werd los arbeider.
Een van de verklaringen van zijn bijnaam ‘stoarm en ûnwaar’ is dat als men hem vroeg wat voor weer er kwam, hij steevast zei: ‘stoarm en ûnwaar’
Hendrik overleed in 1959, zijn vrouw Wietse in 1965.

Evert van den Brug, alias Evert Pierewiet.
Evert ’Pierewiet’ was een bescheiden man. Als je hem tegenkwam met zijn oude viool onder de arm, groette hij je met een vriendelijke knik. Tijdens de crisisjaren voor de oorlog was hij straatmuzikant met een viool als instrument. Zodra hij het pad naar een woning opliep, zette hij onder het lopen de viool alvast onder zijn kin zodat hij, als hij bij de deur aankwam, direct met zijn serenade kon begonnen.
Werd de deur opengedaan, dan fiedelde Evert nog een paar seconden door, stopte en hield zonder wat te zeggen zijn hand op om zijn loon voor het vioolspel te ontvangen.
Als hij een botsen, een stuiver, of soms een dubbeltje ontvangen had, vertrok hij met een vriendelijk ’dank u wel’.
Helaas was zijn muzikale studie blijven steken bij het instuderen van het eerste couplet van slechts één lied: het lied over de Zuid-Afrikaanse soldaat Jan Pierewiet.

Jan Pierewiet
Jan Pierewiet
Jan eeuwig soldaat
Hij kuste, hij kuste
De meisjes op straat.

Evert was dus in die tijd een collega van Hendrik ’Stoarm’ en ‘Peije Rasp’.
In 1926 trouwde Evert met Geertje Wouda, geboren in 1893. Voordat Evert met Geertje trouwde was Evert los arbeider. Hij nam alles aan waarmee hij een paar centen kon verdienen. Op het ene moment werkte hij bij een boer, het andere moment was hij houthakker. Ook was hij niet te beroerd om met een kist vol klein huishoudelijke handelswaar zoals veters, knijpers, vegers en boenders langs de deur uit te venten. In de crisistijd liepen zijn inkomsten terug, want de mensen hadden niet veel te besteden. Ook de boeren verkeerden niet in de mogelijkheid om voldoende werk te verschaffen. Op de een of andere manier was het Evert gelukt een oude viool op de kop te tikken. Vanaf een oude grammofoonplaat leerde hij zichzelf Jan Pierewiet spelen. Door slechts één refrein te leren was hij in staat de studietijd te beperken en snel in staat om voor zijn publiek op te treden.
En zo trok Evert met zijn viool door Drachten met het door hem bekend geworden lied.

Om de verdiensten aan te vullen, was hij naast vioolspeler ook een befaamd ‘nijjierropper’. Vanaf de eerste dag van het jaar tot ver in juli ging hij langs de deuren om een ieder een gelukkig Nieuwjaar toe te wensen. Voor dit doel had hij een kaartje waarop de nieuwjaarswens was gedrukt. De werkwijze was eenvoudig. Hij meldde zich uiterst beleefd met de pet in de hand aan de deur. Als iemand opendeed, stak hij het kaartje naar voren zonder het echter los te laten. Na inspectie van het wenskaartje door diegene die op deze manier de beste wensen ontving, verwachtte hij een kleine donatie. Voor de gift, zelfs als hij niets kreeg, bedankte hij nederig en beleefd.
Na de Tweede Wereldoorlog werd voor het gezin de situatie zodanig beter dat Evert- hij liep al tegen de vijftig- als vioolspeler en nijjierropper kon ophouden. Er was voldoende werk voor een los werkman die de handen uit de mouwen wilde steken.
Evert was een uitstekende amateurvisser; hij had zich vooral bekwaamd in het ’snoekjeie’, snoekvissen. Zijn geliefde plek was de ’Marrewyk’ of een andere plaats waar hij gemakkelijk met zijn hengel, met als aas een voorntje of een kikkertje, langs het water kon lopen.
Evert overleed in 1969, zijn vrouw Geertje in 1971.

Jan de Roos.
Jan de Roos, geboren in Ureterp op 23 nov. 1896 in een gezin van acht kinderen, was een bijzondere straatzanger; hij hield er een eigen stijl op na.
Op de lagere school was hij een ‘trage’ leerling. Na de lagere school was hij boerenarbeider, maar door zijn geringe werklust werd hij vaak ontslagen en zwierf zo van boer tot boer. Ook heeft hij nog in de scheepsbouw gewerkt, maar ook dat was geen succes. Toen hij in Drenthe in de turfstekerij werkte, begon hij onder het werk te zingen, vooral Verdi en Beethoven zoals hij zelf zei. Hij ontdekte dat hij met zingen goed geld kon verdienen, vooral als hij er een hele act van maakte. Zijn teksten waren onverstaanbaar, vooral door de lange uithalen en het brommend geluid waarbij diep voorover en dan achterover boog en gevaarlijk met een wandelstok, een stuk van een zweep en later een stuk van een auto-antenne zwaaide. Zijn hoofd werd door de inspanning helemaal rood en in de mondhoeken vormde zich schuim. Een boeiend spektakel. Als het lied uit was, hij zong zo kort mogelijk, moest er betaald worden. Eerst was het stuiver, later een dubbeltje en nog later een kwartje. Als je te weinig gaf, begon hij te mopperen en woeste gebaren met zijn stok te maken, want zoals hij het uitdrukte: ‘de keunst moat betelle wurde’. Hij noemde zichzelf geen straatzager maar een ‘staatszanger’, hij was er zelf van overtuigd dat hij ’s Werelds grootste Stem’ was.
Hij was altijd in het zwart gekleed, op zijn hoofd een zwarte pet met voorop een embleem. Op zijn borst droeg hij zijn versierselen, plakkaten, oude medaiiles, zelfs merkblikjes van Unox rookworst. Zijn gebied was groot, heel Groningen, oostelijk Friesland en Drenthe. Hij trok met tram en bus van plaats naar plaats. Voor vervoer betaalde hij niet: ‘de keninginne betellet ek net, werom dan wol een echte kunstner’. Zijn middageten scharrelde hij bij elkaar door juist op dat tijdstip bij een herberg of bij bekenden aan te komen.
Jan is in 1931 getrouwd met Sieberigje Drost, ze kregen drie kinderen. Hij scheidde in 1941 van zijn vrouw en vestigde zich in Groningen.
Jan is na de oorlog voor de radio geweest, hij zei daarover: ‘by de radio kinne se net sjonge, se kreune mar wat’. In 1970 trad Jan op voor de tv in het programma De Vuist van Willem Duys. Jan was echter kort van stof, toen Duys hem vroeg wat hij ging zingen zei hij ‘Verdi, het eerste dat is het mooiste’. Als dank kreeg hij een nepmedaille van de Bambergers en een medaille met ‘Eerste prijs AVRO voetbaltoernooi’.
Jan was vaak in Drachten te vinden, vooral bij Dick Modderman waar hij een goede band mee had. Verder buiten het centrum kwam hij niet vaak, de huizen stonden te ver uit elkaar waardoor hij te ver moest lopen en daar had hij een broertje dood aan. Onder lopen kon je geen geld verdienen en je werd nog moe ook. Als hij op de Kaden was, bracht mijn broer hem op de fiets (mijn broer werkte toen bij fietsmaker Ties Klazinga) naar de dwarsvaart, zodat men daar ook kon genieten van zijn optreden.
Toen hij op leeftijd raakte, ging het reizen hem steeds slechter af, hij beperkte zich tot de stad Groningen. In 1979 werd hij voor de tweede keer in het Academisch Ziekenhuis opgenomen. Maar Jan werd niet meer beter, hij overleed op 13 december 1979 op 83-jarige leeftijd. Jan werd uit armoede door het Leger des Heils in Ureterp begraven. Wat blijft zijn de kostelijke optredens, zijn bijzondere uitspraken en de anekdotes rond zijn persoon: dierbare herinneringen.
Of hij gek was of alleen maar slim en alles toneelspel, we weten het niet. Maar het was een troubadour zonder weerga.
Wordt vervolgd.
Leuk
Meer reacties weergeven
Opmerking plaatsen
Delen
Relevantste
55Jij, Geertje Vergonet-Boshuijer, Gjalt Gaikema en 52 anderen
2 keer gedeeld
17 opmerkingen
Opmerkingen
Piet Hut
Piet Hut Weer een schitterend stukje Douwe.
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Syb Rozendal
Syb Rozendal Wat mooi beschreven, geweldig, Jan de Roos kwam vroeger wel bij ons op de Oudeweg, ipv medailles prikten we hem wel yoghurtdoppen op zn jas. Ons heit zei altijd dat hij stinkend rijk was ...... niet dus haha
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Jacob van der Veen
Jacob van der Veen Prachtige verhalen Douwe, geweldig ook, al die Friese bijnamen, Mijn moeder kende ze ook allemaal, alleen ik snapte niet waarom ze de melkboer Onne Nul noemden, zijn kinderen hadden immers een hele ander achternaam !
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Fogel van der Veen
Fogel van der Veen Wat een schitterend verhaal Douwe; met genoegen gelezen. Jan de Roos zong ook bij ons op het schoolplein. (Ulo rehoboth) Wij luisterden dan al hangend uit de ramen naar hem. Wat een tijden ook.
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Eeltje van der Brug
Eeltje van der Brug Jan de Roos is inderdaad onvergetelijk ik herinner me dat hij bij ons voor de deur een hele tijd heeft staan schelden omdat we volgens hem niet genoeg gaven
1
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j · Bewerkt
Syta Steendam
Syta Steendam Jan de Roos, ach ik zie hem weer zo voor me staan. We lachten dan om hem, als kind, en dan werd hij erg boos...sloeg met die lange stok naar ons. Ik heb boeken van Douwe..
Beheren
LeukMeer reacties weergeven · Beantwoorden · 1 j
Nog 11 opmerkingen weergeven
Taco de Vries

Schrijf een opmerking...