Stamboom de Vries-Bouma, Eikenaar-Brienesse

Doodgeschoten in de 2e wereldoorlog op weg van Soest naar Amersfoort
10 dagen voor de bevrijding

Soest 25 april 1945 Peter v.d. Breemerweg 7

Op 25 april 1945 wordt op de grens van Amersfoort en Soest , op de P. van de Breemerweg ,nabij huis nummer 7 , Hendrik Willem Stol vermoord door een duitse onderofficier.

Een moord waarover tot nu toe weinig bekend is. Slechts het verslag van de dienstdoende agenten geeft details over wat zich daar heeft afgespeeld:

Nachtrapport van 29/30 april 1945

Den dienst overgenomen met 2 arrestanten en 1 nachtverblijver van v.Wijngaarden door Heupers(?). In dienst Heupers en Breeschoten. Door heer de Jager en ondergetekende ons begeven naar ? aan de Peter van den Breemerweg. Het lijk was begraven in een sloot loopende langs de P.van den Breemerweg, voor de boerderij van Hoonhorst P.van den Breemerweg 7. Het lijk is opgegraven en bleek op een op hem gevonden persoonsbewijs
genaamd Hendrik, Willem, Stol geb: 19 October 1917 te Amersfoort van beroep boekhouder erfwaren , won:Utrechtsestraat 13 te Amersfoort. Daar het lijk in Amersfoort thuis behoorde is het door ons overgebracht naar het bureau van politie te Amersfoort aldaar overgedragen aan den Hcomm.K.Jorritsma. Volgens verklaringen van de Duitsche militairen die bij Hoonhorst gelegerd zijn, is Stol door een Duitsch onderofficier neergeschoten en Hoonhorst moest Stol op last van genoemde O.O. in de sloot begraven.

Laatst geupdate op ( Thursday 19 June 2008 )

Tevens werd ons medegedeeld dat er bij de boerderij van P.van den Breemer , dat is de laatste boerderij, aan den rechterkant van den spoorbaan, a/d P.van den Breemerweg, nog een lijk ligt begraven, dit ligt er al sinds dinsdagavond. Dit lijk is door ons nog niet opgegraven.

Wat is bedoeling van deze site?

Ik ben geinteresseerd in de achtergronden van de moord op 6 burgers door een doorgeslagen duitse onderofficier. Het intigreert mij dat er nooit meer dan één poging ondernomen is om hem aan Nederland uitgeleverd te krijgen.
In september 1945 werd het B.O.O.M. opgericht, het bureau opsporing oorlogsmisdadigers. Dit bureau werd de enige instantie die belast was met de opsporing van oorlogsmisdadigers.
Uit een krantenartikel van de Amersfoortsche courant van april 1948 blijkt dat er naar de moordenaar gezocht werd. Hij zou 6 mensen vermoord hebben. Hij stond in Soest bekend als 'de moordenaar' en behoorde bij de Hermann Goering troepen. Men had een foto van de onderofficier en het lukte de recherche na lange tijd vast te stellen waar de onderofficier zich zou bevinden. Het B.O.O.M. ging zo veel mogelijk bewijsmateriaal verzamelen teneinde zijn uitlevering mogelijk te maken.

Het onderzoek.

Uit het archief van Soest is het politierapport verkregen met het gedetailleerde verslag van de agenten die het lijk weggehaald hebben van de Peter van de Breemerweg en gebracht hebben naar Amersfoort, alwaar Henk Stol destijds woonachtig was op Utrechtseweg 13 (de voormalige juwelierszaak Stol).

Ook is er informatie verkregen van de zus van Henk Stol. Uit deze verhalen bleek dat Henk destijds op bezoek was geweest bij zijn verloofde Saar van Dommelen(klik op de foto). Ik ben ook benieuwd naar informatie over deze vrouw.

Laatst geupdate op ( Sunday 30 December 2007 )

Het Onderzoek

Het onderzoek is opgestart door informatie aan te vragen bij het nationaal archief. Daaruit kwam de in het menu 'documenten' na te kijken informatie. Het betreft een gedetailleerd verslag uit het politiearchief. Echter de detailinformatie over de onderofficier is onleesbaar gemaakt. Zelfs na meer dan 60 jaar is deze informatie nog niet openbaar en maakt daarmee verder onderzoek onmogelijk.

Er blijven veel vragen waarop nooit een antwoord is gegeven. Waarom is de onderofficier nooit veroordeeld en waarom is er nooit een verdere poging ondernomen om hem in Nederland veroordeeld te krijgen? Veel vragen waarop andere nabestaanden mogelijk ook wel eens antwoord zouden willen krijgen. Hoe is het mogelijk dat na meer dan 60 jaar nog steeds niet te achterhalen is wie de mens achter de onderofficier was die de moorden gepleegd heeft. Waarom is deze man in 1948 nooit veroordeeld?

Het opvragen van informatie bij het nationaal archief leidt tot veel geheimzinnigheid. Veel zwarte strepen die leiden tot meer vragen. Lees het proces-verbaal ovder de gebeurtenissen (originelen in het menu 'documenten') :

25 april 1945 20.30 uur.

Hebben wachtmeester de Jager en ondergetekende zich begeven naar van Wegen aan P.v.d.Breemerweg. Het lijk was begraven in een sloot loopende langs den P.van den Breemerweg. Het lijk was begraven in een sloot loopende langs den P.van den Breemerweg voor de boerderij van Hoonhorst, P.v.d.Breemerweg no.7. Het lijk is opgegraven en bleek op een op hem gevonden persoonsbewijs, genaamd: HENDRIK WILLEM STOL, geboren te Amersfoort, 19 oktober 1917, van beroep boekhouder in verfwaren, wonende te Amersfoort , Utrechtsestraat no. 13. Daar het lijk in Amersfoort thuis behoorde is het door ons overgebracht naar het bureau van Politie te Amersfoort en aldaar overgedragen aan den hoofdwachtmeester Joritsma. Volgens verklaren van de Duitsche militairen die bij Hoonhorst zijn gelegen, is Stol door een Duitsche onder-officier neergeschoten en Hoonhorst moest Stol op last van genoemden onder-officier in de sloot begraven. Tevens werd ons medegedeeld, dat er bij de boerderij van P.v.d. Breemer, dat is de laatste boerderij aan den rechterkant van de spoorbaan, aan den P.v.d.Breemerweg, nog een lijk ligt begraven. Dit ligt er al lang sinds dinsdagavond. Het lijk is door ons niet opgegraven.

Laatst geupdate op ( Sunday 30 December 2007 )

Duitse onderofficier was een ‘beestmensch’
In april1945 vermoordde een Duitse onderofficier in Soest
zes burgers, onder wie Henk Stol uit Amersfoort. Na de oorlog werd
de soldaat niet uitgeleverd. Zijn neef Rob Stol ging op onderzoek uit.

WICHARD MAASSEN SOEST/AMERSFOORT

In de familie werd er jaren niet over gesproken. En als het toch een
keer gebeurde, dan was Henk niet vermoord, maar ‘overleden’. Op de rouwkaart
stond dat hij om het leven kwam door ‘een noodLot tig ongeval’.
De hele familie kende echter de pijnlijke waarheid: Henk Stol, slechts 27 jaar
oud, werd op 25 april 1945 in Soest vermoord door een Duitse onderofficier,
wiens naam tot op heden onbekend is.  Neef Rob Stol (49) startte in het
voorjaar van 2006 een onderzoek naar de achtergrond van de moord. ,,Niet
uit een hang naar gerechtigdheid, maar om het verhaal erachter.”
Behalve Henk, bracht de Duitser namelijk nog vijf andere burgers in koelen
bloede om die hij bovendien beroofde, zo blijkt uitprocessen-verbaal die liggen
opgeslagen in het Nationale Archief. Van de moord op twee mannen, onderwie
Henk, zijn zelfs getuigenverklaringen overgeleverd.
Henk, boekhouder in een verfabriek en een zeer Oranjegezind man, bevond zich
op het verkeerde moment op de verkeerde plaats. Op de bewuste dag was hij
te voet onderweg naar zijn vefloofde Saar van Dommelen in Soest, of alweer op
de terugweg; daarover zijn de verklaringen niet eenduidig.
Rie van Huyzen-Stol (80), de jongste van zes kinderen en de enige die nog in
leven is, herinnert zich als de dag van gisteren dat ‘moeder’ liever niet had
dat haar oudste broer naar Soest ging. ,,Hij had een tas met twee flessen
namaak zeep bij zich.” Gijsbertje Hoonhorst-van der Vuurst woonde aan de
Peter van den Breemerweg, deel van het spergebied. Aan het begin van de avond
op die 25e april zag ze hoe de Duitse onderofficier en een soldaat
een haar onbekende onder schot hielden. ‘Die burger heeft zeker wel tien
minuten met zijn handen omhoog gestaan. Na eenige tijd hoorde ik een schot
vallen en toen ik in de richting van den weg keek, zag ik de burger niet
meer. Ik vreesde het ergste.’ Haar echtgenoot Hendrik werd gedwongen zand te
scheppen over het lijk, dat in de sloot lag.  De laatste weken voor de
bezetting waren bij het boerenpaar leden van de Herman Goringtroepen
ingelegerd, onder wie de bewuste onderofficier. Hendrik beschrijft hem
tegenover de gemeentepolitie in Soest, als een ‘beestmensch’ ‘.Alle
soldaten waren bang voor hem.’ Thuis in Amersfoort beleefde het juweliersgezin
Stol, dat woonde in de Utrechtse straat, een angstige tijd, want
Henk kwam maar niet thuis.  In die dagen zag Rie van Huyzen toevallig een
aantal mensen voorbijkomen met een draagbaar. ,,Ze gingen richting het
politiebureau aan de Stadsring.” Op die baar lag, naar later bleek, haar broer.
Vier dagen na de moord was hij opgegraven. ,,Zijn kist heeft nog even
bij ons in huis gestaan,” vertelt Rie. ,,Ik mocht daar niet bij zijn,
ik was te jong. 1k ben ook niet bij de begrafenis geweest.”.  Van
wraakgevoelens heeft ze nooit last gehad, ook haar ouders niet. ,,Volgens
hen was het Gods wil. Ze hadden het wel moeilijk toen na de oorlog
allerlei andere vermisten terugkeerden.” Uit de verklaring van een
23-jarige meubelmaker uit Soest, die als lid van de Lucht beschermingsdienst
bewegingsvrijheid genoot, blijkt eens temeer hoe wreed de onderofficier was.
Vanaf zijn fiets zag hij hoe de soldaat vanaf ongeveer twee meter
Soester Willem Prinsenberg, één van de vijf andere slachtoffers, liquideerde.
‘Prinse berg stond te schreeuwen ‘niet schieten’ en riep om zijn moeder.’
De broer van de meubelmaker, eveneens getuige, schreeuwde ‘moordenaar!’
‘Als een van de andere soldaten hem niet had verwijderd, dan was hij eveneens
door den onderofficier neergeschoten. Hij was een beestmensch en in staat om
alles neer te schieten.’ Meer dan zestig jaar later is het nog altijd een
raadsel wat de man bezielde. Was hij, met een Duitse nederlaag in het
verschiet, doorgedraaid, zo als Rob Stol vermoedt?  Kennelijk vond ook zijn
eigen eenheid dat hij zijn boekje te buiten was gegaan, want de
onderofficier werd voor straf naar het oostfront gestuurd.
Twee jaar na de oorlogver zocht justitie de Duitse overheid om uitlevering.
Ter oderbouwing daarvan hoorde Cornelis van der Heijden, hoofdagent-rechercheur
van de gemeentepolitie in Soest, een aantal getuigen. Het signalement dat in
die gesprek ken werd gegeven van ‘de moordenaar van Soest’, was steeds
hetzelfde: ongeveer 23 jaar oud, een lang schraal postuur, rossig haar en
een knevel.  Met behulp van een foto werd de onderofficier opgespoord.
Hij bevond zich in krijgsgevangenschap en stond op het punt te worden
vrijgelaten.  Het verzoek om uitlevering werd door een tribunaal in
Hamburg om onduidelijke redenen afgewezen. Verdere gegevens ontbreken. Omdat
de onderofficier in theorie nog in leven kan zijn, blijven zijn persoonlijke
gegevens tot 2020X buiten de openbaarheid.  Op www.netlOO.nl heeft
Rob Stol alle documenten geplaatst met betrekking tot de moorden in Soest
in het voor jaar van 1945: Zijn email adres: rs2059@hotmail.com.

Oproep
Waar bleef Saar?
Saar van Dommelen, de verloof de van Henk Stol, woonde in een vrijstaand
huisje in Soest.  Waar dat stond, weet Rie van Huyzen-Stol, de jongste zus
van Henk, niet meer. Hoe het haar is vergaan na de oorlog, is evenmin bekend.
De boerderij aan de Peter van den Breemerweg 7, waar de Duitse onderofficier
was ingekwartierd, is afgebroken.  Er ligt nu een moestuintje. Pal naast de
plek waar bet huis van het echtpaar Hoonhorst stond, is een nieuwe woning
opgetrokken.  Wie weet hoe het verder ging met Saar?

Rob Stol op de Peter van den Breemerweg, viak bij de plaats waar zijn oom Henk Stol OP 25 april 1945 werd vermoord. FOTO SASKIA BERDENIS VAN BERLEKOM.

Henk Stol met zijn verloofde Saar van Dommelen in Soest, rond 1940. FOTO FAMILIE STOL